Samorządy tracące na wpływach z podatków chcą wspólnie wystąpić do MF

W piątkowej rozmowie na antenie Radia Katowice Urgoł odniósł się m.in. do wizyty prezydenta Bytomia Mariusza Wołosza na środowych obradach sejmowej komisji samorządu terytorialnego. Wołosz domagał się tam dyskusji nt. kształtu zaproponowanych przez MF rozwiązań, na podstawie których część samorządów, w tym Bytom i Jastrzębie-Zdrój stracą część wpływów rok do roku.

„Chciałbym podziękować panu prezydentowi, bo wystąpił w imieniu wszystkich samorządów. Przyłączam się w 100 proc. Dochody miast w przeliczeniu na mieszkańca to dla Warszawy 10 tys. zł, dla Bytomia 5,4 tys. zł, a dla Jastrzębia-Zdroju 5,6 tys. zł. A mamy takie same koszty utrzymania edukacji czy utrzymania bieżącego” - podkreślił Urgoł.

Jak przypomniał, Bytom na zaproponowanych przez MF wyliczeniach straci w 2026 r. rok do roku ponad 2 mln zł, a Jastrzębie-Zdrój 22 mln zł - przy wciąż rosnących kosztach. Wskazał, że w przypadku jego miasta już w tym roku - z racji zastosowania w 2024 r. tzw. korekty zamożności poprzez uwzględnienie Jastrzębskiej Spółki Węglowej - wpłynęło tam do budżetu o 70 mln zł mniej.

„Jeżeli nie umiemy spiąć budżetu i zastanawiamy się, jak wypłacić pensję nauczycielom na początku przyszłego roku, to nie jesteśmy zamożną gminą. Będziemy chyba zwiększali deficyt. Do 15 listopada musimy spiąć budżet, więc na tę chwilę planujemy emisję obligacji” - zadeklarował prezydent Jastrzębia-Zdroju.

Odnosząc się do konstruowania jastrzębskiego budżetu wskazał, że przed zmianą ustawy obliczającej sposób dzielenia pieniędzy z PIT i CIT, Jastrzębska Spółka Węglowa była liczona jako podmiot działający w mieście i na tej podstawie liczono dochody mieszkańców. Po zmianie brani pod uwagę są tylko pracownicy.

„W zeszłym roku wyszło, że mamy bardzo duży udział w PIT i CIT, ale przekraczamy pewne wskaźniki i obcięto nam te 70 mln zł. Nie protestowaliśmy, bo per saldo mieliśmy więcej w stosunku do 2024 r., spięliśmy budżet i planowaliśmy budżet na 2026 r. i dalej według tych przyrostów” - zasygnalizował Urgoł.

Zadeklarował, że w obecnej sytuacji miasto jest w kontakcie z Ministerstwem Finansów. Próbuje rozmawiać też z innymi gminami w trudnej sytuacji, aby wspólnie wystąpić do resortu ws. wprowadzenia korekty zaproponowanych rozwiązań czy rozwiązań wyrównawczych.

„W takiej sytuacji gmin jest więcej, bo jeżeli biorąc pod uwagę wzrost dochodów o wskaźnik inflacji, czyli nie tych, które mają mniej w stosunku do zeszłego roku, ale tych, które nie przekraczają 4,7 proc., to jest ich bardzo dużo” - ocenił samorządowiec.

Nawiązał do wcześniejszych deklaracji rządu, że w nowym systemie wzrost będzie przynajmniej o wskaźnik inflacji i cały system będzie czytelny, prosty i ułatwiający planowanie na kolejne lata. „My dzisiaj nie wiemy, jak planować przyszłe lata. Nie wiemy dzisiaj, na czym stoimy i czy będziemy mieli pieniądze na wynagrodzenia dla nauczycieli” - zastrzegł Urgoł.

Pytany, czy MF odniosło się już do głosów samorządów zrelacjonował, że resort na razie tłumaczy, w jaki sposób jest liczony udział w PIT i CIT.

„Jak powiedziałem, jesteśmy w kontakcie, próbujemy się umówić do ministerstwa z większą grupą prezydentów i burmistrzów, którzy są w podobnej sytuacji” - zaznaczył prezydent Jastrzębia-Zdroju.

Pod koniec października br. Związek Miast Polskich wysłał list do Ministerstwa Finansów, po tym, jak resort przesłał do wszystkich jednostek samorządu terytorialnego informację o kwotach udziałów w PIT i CIT oraz kwocie subwencji na 2026 r.

Zgodnie z danymi Związku ogółem samorządy mają otrzymać w 2026 r. o 11,6 mld zł więcej, niż w br. (o ponad 10 proc. więcej). Jednak w skali kraju część samorządów ma otrzymać mniej, niż w tym roku, m.in. Bytom (o 0,3 proc.) i Jastrzębie-Zdrój (o 4,3 proc.).

ZMP podał obliczenia, że Jastrzębie-Zdrój będzie miało przyrost wpływów z PIT o 54,7 proc., spadek z CIT o 92,8 proc. i wzrost subwencji (z 0 do 46 mln zł), z kolei Bytom miałby przyrost z PIT o proc., przyrost z CIT o 21,3 proc., natomiast spadek subwencji o 48 proc.

„Można się domyślać, że skoki udziałów w CIT wynikają z usunięcia w bazie danych MF błędów w podatku CIT. Zadziwiające są jednak ogromne skoki w udziałach z PIT: od spadków o połowę do pięciokrotnych wzrostów!” - napisano w wystąpieniu ZMP.

Również Związek przypomniał, że jednym z głównych argumentów za przyjęciem projektu ustawy o dochodach była chęć zapewnienia przej­rzystości systemu i dostępności danych źródłowych do wyliczania poszczególnych składników docho­dów oraz zapewnienia stabilności dochodów i bezpieczeństwa w planowaniu budżetów JST.

„Tymczasem dzisiaj można stwierdzić, że żaden z tych dwu krytycznie ważnych celów nie został osiąg­nięty, co ewidentnie widać z przekazanych przez Ministerstwo Finansów danych” - uważa Związek Miast Polskich.

Od 1 stycznia 2025 r. obowiązuje nowa ustawa o dochodach JST, która zmieniła zasady finansowania samorządów. Zgodnie z nią głównym źródłem dochodów JST są dochody podatkowe, a subwencje z budżetu państwa mają charakter uzupełniający. Ustawa wprowadziła pojęcie „potrzeb finansowych jednostki samorządu terytorialnego”, które są elementem kalkulacyjnym do ustalenia subwencji z budżetu państwa. Zgodnie z nowymi przepisami potrzeby finansowe JST to suma potrzeb: wyrównawczych, oświatowych, rozwojowych, ekologicznych i uzupełniających.

mtb/ malk/