Samorządy Metropolii: wzrost dochodów JST nie może być niższy od inflacji lub ujemny

14 października Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy, na mocy której przy wyliczaniu dochodów samorządów w 2026 r. używane będą zaktualizowane dane podatkowe. Wcześniej resort finansów podał też, że ze względu na różnicę między poprzednimi a zaktualizowanymi danymi samorządy w 2026 r. dostaną co najmniej 1,4 mld zł wyrównania dochodów za lata 2024 i 2025.

Podczas środowych obrad członkowie zgromadzenia GZM przyjęli stanowisko sformułowane - jak zaznaczyli - po zapoznaniu się z informacją przedstawioną przez Ministerstwo Finansów o dochodach jednostek samorządu terytorialnego na 2026 r.

W kierowanym m.in. do tego resortu stanowisku samorządowcy zaprotestowali „przeciwko sytuacji, w której prognozowany wzrost dochodów poszczególnych samorządów jest niższy od planowanej na przyszły rok inflacji” oraz uznali „za niedopuszczalną sytuację, w której którykolwiek samorząd otrzyma w roku 2026 środki mniejsze niż w roku 2025”.

Członkowie zgromadzenia GZM przypomnieli, że to tym bardziej istotne, że o poziomie wielu wydatków decydują władze centralne, np. w kwestii płacy minimalnej czy wynagrodzeń w oświacie.

„Kolejny rok przerzucania na samorządy zadań bez adekwatnych środków finansowych doprowadza wiele jednostek do zagrożenia utratą płynności i konieczności występowania o odroczenia płatności. Uniemożliwia to często realizację inwestycji, wykorzystanie środków unijnych, zatrzymanie wykwalifikowanych pracowników oraz – w bliskiej przyszłości – realizację podstawowych zadań samorządów” - napisano w stanowisku.

Przewidziano, że faktyczne dysproporcje w finansowaniu miast na prawach powiatu względem innych jednostek samorządu będą skutkowały zahamowaniem rozwoju kraju oraz są sprzeczne z zasadami zrównoważonego rozwoju.

„Już dziś miasta na prawach powiatu, obarczone dodatkowymi i kosztownymi zadaniami, takimi jak utrzymanie dróg krajowych, stoją przed koniecznością podejmowania radykalnych działań, np. wyłączania obiektów z użytkowania” - napisano w stanowisku zgromadzenia GZM, w nawiązaniu do zamknięcia w czerwcu br. chorzowskiej estakady w ciągu drogi krajowej nr 79.

„Oczekujemy od rządu i parlamentu korekty zaproponowanych zmian w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, tak aby zapewniony został przynajmniej minimalny poziom finansowania umożliwiający realizację zadań samorządu, a tym samym realizację zapewnień ministrów rządu, stwierdzających, że żaden samorząd na wprowadzanych zmianach nie straci” - skonkludowano w stanowisku.

14 października Rada Ministrów zaakceptowała projekt nowelizacji ustawy o dochodach samorządów. Chodzi o to, aby przy wyliczeniu dochodów samorządów w 2026 r. wykorzystywane były zaktualizowane dane podatkowe z 2024 r. Dochody na 2025 r. były wyliczane na podstawie danych z zeznań podatkowych za lata 2021-22.

Dochody samorządów z tytułu udziału w PIT czy CIT na 2026 r. mają być obliczone zgodnie z obowiązującą ustawą, czyli na podstawie danych podatkowych za 2024 r., a naliczenie subwencji na 2026 r. ma być oparte na ustaleniu przyrostów (m.in. potrzeb finansowych) zachodzących między 2026 r. a 2025 r.

Resort finansów podał wcześniej, że ze względu na różnicę między poprzednimi a zaktualizowanymi danymi samorządy w 2026 roku dostaną dodatkowe co najmniej 1,4 mld zł wyrównania dochodów za lata 2024 i 2025.

Od 1 stycznia 2025 r. obowiązuje ustawa o dochodach JST, która zmieniła zasady finansowania samorządów. Zgodnie z nią głównym źródłem dochodów JST są dochody podatkowe, a subwencje z budżetu państwa mają charakter uzupełniający. Ustawa wprowadziła pojęcie „potrzeb finansowych jednostki samorządu terytorialnego”, które są elementem kalkulacyjnym do ustalenia subwencji z budżetu państwa. Zgodnie z nowymi przepisami potrzeby finansowe JST to suma potrzeb: wyrównawczych, oświatowych, rozwojowych, ekologicznych i uzupełniających.

GZM powstała 1 lipca 2017 r., a zaczęła działać od 1 stycznia 2018 r. Organizacja - mocą ustawy metropolitalnej – zrzesza 41 miast i gmin centralnej części woj. śląskiego, w których mieszkają ponad 2 mln osób. Wśród ustawowych zadań Metropolii ustalono planowanie przestrzenne, działania na rzecz rozwoju społeczno-gospodarczego, transport publiczny i promocję.

mtb/ mam/