Gminy wiejskie chcą specjalnego funduszu, który sfinansuje inwestycje ściekowe na wsi

W stanowisku przesłanym do szefów czterech resortów (Ministra Klimatu i Środowiska, Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej, Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministra Infrastruktury samorządowcy) ZGWRP zaapelował o utworzenie specjalnego funduszu inwestycyjnego dla gmin wiejskich i miejsko-wiejskich, który pozwoliłby na dofinansowanie modernizacji, rozbudowy czy budowy nowych oczyszczalni ścieków na obszarach wiejskich. 

Samorządowcy zwrócili uwagę, że obecny poziom sanitacji na obszarach wiejskich oscyluje w granicach 37-38% co oznacza, że nadal ponad 60 proc. nie ma uporządkowanej prawidłowo gospodarki wodno-ściekowej. 

„Przez wiele lat doprowadzono do sytuacji, w której ścieki w gminach wiejskich są zagospodarowywane w prawidłowy sposób tylko częściowo, a w gminach miejskich — praktycznie w całości. To co w miastach stanowi ewolucję technologiczną i wymianę infrastruktury na poziomie marginalnym, na obszarach wiejskich jest w tej chwili nieosiągalne, a sytuacja jest bardzo zła” – podkreślił przewodniczący ZGWRP Stanisław Jastrzębski.

Dodał, że od gmin wymaga się kontroli zagospodarowania ścieków, w tym szamb i przydomowych oczyszczalni grożąc przy tym wysokimi karami. Tymczasem, jak zauważył Jastrzębski, gminy nie dysponują punktami zlewniowymi, gdzie można by te ścieki odprowadzić, a problem narasta gdyż w niektórych oczyszczalniach nie ma nawet punktów zrzutu. 

Zdaniem ZGWRP sytuacji nie poprawia także warunki wsparcia zawarte w KPO, które umożliwiają działania inwestycyjne jedynie w przyłącza indywidualne oraz przydomowe oczyszczalnie ścieków. 

„Zaistniała sytuacja wymaga natychmiastowego działania ze strony gmin polegającego na modernizacji i rozbudowie istniejących oczyszczalni, a w skrajnych przypadkach na budowie nowych funkcjonujących według bardziej wydajnych i tańszych technologii oczyszczania ścieków. Brak rozwiązań systemowych pociąga za sobą dramatyczny wpływ na stan gruntów, wód gruntowych i wód powierzchniowych. A to one zasilają nasze źródła wody pitnej. Jeżeli nasze Państwo nie zareaguje na ten problem w ramach prowadzonej polityki zrównoważonego rozwoju zanieczyszczenie będzie postępować, a koszty uzdatniania wody będą rosły” – podkreślił Jastrzębski.

NFOŚiGW szykuje nowy program dla inwestycji ściekowych 

Ministerstwo Infrastruktury odnosząc się do propozycji utworzenia celowego rządowego funduszu komunalnego dedykowanego gospodarce ściekowej poinformowało, że resort „nie posiada funduszy umożliwiających uruchomienie dodatkowego mechanizmu wsparcia samorządów w tym zakresie, jak również nie jest jednostką zarządzającą dla żadnego z funkcjonujących obecnie mechanizmów finansowania tego sektora”. 

Resort wskazał jednak, że NFOŚiGW planuje uruchomienie programu priorytetowego „Gospodarka wodno-ściekowa poza granicami aglomeracji”, którego celem będzie poprawa stanu gospodarki wodno-ściekowej poza granicami aglomeracji ujętych w Krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych (KPOŚK).

Zgodnie z założeniami budżet nowego programu, który będzie realizowany w latach 2025-2030 wyniesie 100 mln zł.

Resort wskazał jednocześnie kilkanaście różnych źródeł finansowania inwestycji ściekowych, z których mogą korzystać zarówno aglomeracje ujęte w KPOŚK, jak i obszary znajdujące się poza nimi.  

„Aktualnie jednostki samorządu terytorialnego mogą korzystać z poniższych źródeł finansowania dedykowanych gospodarce ściekowej”: 

1. Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021-2027 (aglomeracje o RLM co najmniej 15 000); 
2. Programy Regionalne 2021-2027 (aglomeracje o RLM od co najmniej 2 000 RLM do poniżej 15 000 RLM); 
3. Program Priorytetowy NFOŚiGW 1.1 Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach;
4. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich (na obszarach poza granicami aglomeracji); 
5. Plan Strategiczny dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 (na obszarach poza granicami aglomeracji); 
6. Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności: 
Inwestycja B3.1.1. Inwestycje w zrównoważoną gospodarkę wodno-ściekową na terenach wiejskich; 
Inwestycja B3.4.1. Inwestycje na rzecz zielonej transformacji miast; 
7. Wsparcie z budżetu państwa na podstawie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego; 
8. Partnerstwo Publiczno-Prywatne; 
9. Programy Interreg (Południowy Bałtyk, Polska–Ukraina, Litwa–Polska, Europa Środkowa, Region Morza Bałtyckiego); 
10. Polsko-Szwajcarski Program Rozwoju Miast; 
11. Rządowy program rozwoju północno-wschodnich obszarów przygranicznych na lata 2024-2030;
12. PFR Fundusz Inwestycji Samorządowych FIZAN; 
13. Samorządowy Fundusz Pożyczkowy; 
14. Międzynarodowe Instytucje Finansowe (Europejski Bank Inwestycyjny, Bank Rozwoju Rady Europy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju).

mp/