Centra Usług Społecznych czekają gruntowne zmiany: rząd zapowiada nowelizację ustawy

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) przygotowuje nowelizację ustawy o centrach usług społecznych (CUS). Projekt ma umożliwić samorządom efektywniejsze tworzenie i prowadzenie CUS, eliminując bariery instytucjonalne i kadrowe.

Planowana nowelizacja jest częścią pierwszego etapu szerszej reformy systemu pomocy społecznej, a jej założenia zostały opublikowane w wykazie prac legislacyjnych rządu.

Centra Usług Społecznych (CUS), działające jako jednostki gminne od 1 stycznia 2020 r. z inicjatywy prezydenta Andrzeja Dudy, koordynują lokalne systemy usług społecznych, dostosowane do potrzeb mieszkańców. Organizują m.in. usługi opiekuńcze, poradnictwo, działania edukacyjne i profilaktyczne oraz wsparcie pieniężne i pozapieniężne. Współpracują z instytucjami i organizacjami pozarządowymi, wspierając rodziny, osoby starsze, osoby z niepełnosprawnościami, grupy zagrożone wykluczeniem oraz promując aktywność społeczną.

Jak zaznaczono w informacji na temat projektu opublikowanej w wykazie prac legislacyjnych rządu, dotychczasowe funkcjonowanie CUS ujawniło sztywność obecnych przepisów, które nie zawsze odpowiadają realiom samorządów. Obecnie w Polsce działa ponad 100 CUS, jednak – jak zaznaczono - co najmniej 250 kolejnych gmin jest gotowych do ich utworzenia po usunięciu barier prawnych i organizacyjnych.

Projekt nowelizacji, opracowany przez MRPiPS po analizie przepisów i prekonsultacjach z ponad 1000 przedstawicieli samorządów, ma za zadanie eliminację barier instytucjonalnych i kadrowych, które dotychczas zniechęcały gminy do tworzenia CUS-ów i utrudniały funkcjonowanie już istniejącym centrom.

Projekt zakłada uelastycznienie wymagań kwalifikacyjnych wobec kadry CUS – w tym dopuszczenie możliwości: zatrudnienia organizatora społeczności lokalnej z wykształceniem średnim (po odbyciu kursu określonego w ustawie) oraz zatrudnienia na stanowisku koordynatora indywidualnych planów usług społecznych (KIPUS) osoby z wykształceniem kierunkowym, niespełniającej wymagań właściwych dla pracownika socjalnego. Zmiana ma też objąć podstawy zatrudnienia dyrektora CUS – z powołania na umowę o pracę.

Regulacja przewiduje ponadto wprowadzenie możliwości zatrudniania pracowników (organizatorów, koordynatorów) przed ukończeniem wymaganych kursów specjalizacyjnych – z maksymalnym okresem karencji wynoszącym sześć miesięcy, a także zrównanie uprawnień koordynatorów indywidualnych planów usług społecznych (KIPUS) z pracownikami socjalnymi w przypadku, gdy spełniają oni wymagania dla tego zawodu – w zakresie dodatku terenowego oraz dodatkowego urlopu.

Regulacja ma też umożliwić zatrudnianie większej liczby organizatorów społeczności lokalnej i innych pracowników wspierających działania zespołu ds. usług społecznych.

Projekt przewiduje ustanowienie obowiązku opracowania programu usług społecznych przez CUS na podstawie uprzednio przeprowadzonej diagnozy potrzeb i potencjału lokalnej społeczności. Oba dokumenty mają podlegać konsultacjom społecznym i być przedstawione radzie gminy lub powiatu.

Ponadto – jak czytamy w rządowej informacji – projekt zakłada uchylenie przepisu zakazującego włączania do struktury CUS placówek zapewniających pobyt całodobowy. Zmiana ta ma zwiększyć elastyczność organizacyjną i lokalne możliwości integracji usług.

Regulacja ma również wprowadzić uproszczenia dla uruchamiania CUS w mniejszych gminach.

Za projekt odpowiada wiceminister Katarzyna Nowakowska. Jego przyjęcie przez Radę Ministrów planowane jest na IV kwartał 2025 roku.

mam/