Koniec wsparcia dla Windows 10 Pro: samorządy bez pomocy w obliczu kosztownej modernizacji sprzętu

O planowanym zakończeniu wsparcia dla systemu Windows 10 Microsoft poinformował przy okazji premiery Windows 11 w czerwcu 2021 roku. W opublikowanym wtedy harmonogramie cyklu życia produktu (Lifecycle Policy) firma wskazała, że po 14 października br. Windows 10 nie będzie otrzymywał aktualizacji zabezpieczeń ani poprawek. To zaś oznacza, że posiadające ten system komputery staną się znacznie bardziej podatne na wszelkiego rodzaju zagrożenia cyfrowe – wycieki danych i celowane cyberataki.

Dla polskich samorządów stanowi to poważne wyzwanie, ponieważ znaczna część użytkowanych przez nie w urzędach, jednostkach podległych czy szkołach stacji roboczych stanowią komputery wyposażone w system Windows 10 Pro.

Wprawdzie żadna instytucja nie prowadzi statystyk, które pozwoliłyby jednoznacznie oszacować ich liczbę, jednak z dużą dozą prawdopodobieństwa można przyjąć, że mówimy o setkach tysięcy komputerów do wymiany. W samych urzędach administracji samorządowej zatrudnionych jest bowiem ponad 260 tys. osób, z których zdecydowana większość korzysta w pracy z komputera. Do tego należy doliczyć sprzęt użytkowany przez szkoły – w tym również w pracowniach komputerowych – oraz wszystkie pozostałe jednostki zależne od JST.

Ostrożnie szacując mówimy zatem o co najmniej milionie komputerów, z których – jak wynika z dostępnych danych – ponad 90 proc. korzysta z systemu Windows. Przy czym warto zauważyć, że w mniej zasobnych urzędach znakomita większość sprzętu komputerowego jest leciwa i nie spełnia wymagań technicznych umożliwiających zainstalowanie na nich nowego i bardziej zaawansowanego systemu Windows 11. To zaś oznacza konieczność wymiany istotnego odsetka użytkowanych stacji roboczych.

Już rok temu problem sygnalizowała Ministerstwu Cyfryzacji posłanka Urszula Pasławska. W swojej interpelacji poselskiej wskazywała, że „dalsza praca na Windows 10 Pro będzie w zasadzie zgodą na stałe wycieki danych i liczne ataki ze strony cyberprzestępców, bo ten system operacyjny nie będzie już objęty aktualizacją zabezpieczeń”.

W związku z tym apelowała do resortu cyfryzacji o „jak najszybsze podjęcie działań w celu wypracowania programu dofinansowującego modernizację systemów operacyjnych w samorządach”.

„Rozwiązaniem jest stworzenie systemu dotacji pokrywającego część kosztów zakupu nowych komputerów z systemem Windows 11 albo licencji na oprogramowania umożliwiające uruchomienie Windows 11 na sprzęcie starszego typu. Należy też rozważyć negocjacje z firmą Microsoft w celu wydłużenia okresu wsparcia dla Windows 10 Pro lub udostępnienia specjalnych pakietów aktualizacji bezpieczeństwa systemów operacyjnych używanych przez samorządy” – wskazała Pasławska w interpelacji.

W odpowiedzi na interpelację resort napisał, że „Ministerstwu Cyfryzacji nie planuje uruchomienia osobnego programu dotacji dla samorządów związanego z migracją do systemu Windows 11”. Wskazał też, że „dostępnych jest wiele w pełni bezpłatnych, otwartoźródłowych (open source) dystrybucji systemów operacyjnych”.

Jak wyjaśniła posłanka Pasławska, powodem złożenia interpelacji była sytuacja Urzędu Miejskiego w Biskupcu, gdzie w 2024 roku do wymiany kwalifikowało się 240 sztuk komputerów.

„Gminy nie stać jednak na taką operację, bo koszt szacowany jest obecnie na ok. 600 tys. zł. W identycznej sytuacji są samorządy w całej Polsce, potrzebne są więc szybkie i zdecydowane działania rządu. Brak odpowiedniej reakcji narazi polskie samorządy na poważne problemy z cyberbezpieczeństwem, czyli de facto sparaliżuje ich funkcjonowanie” – podkreśliła posłanka w interpelacji.

Zwróciliśmy się do burmistrza Biskupca z pytaniem, jak urząd miasta poradził sobie z problemem.

„Gmina Biskupiec zmuszona była samodzielnie zmierzyć się z wyzwaniem związanym z modernizacją systemów operacyjnych, bez jakiegokolwiek wsparcia ze strony rządu czy innych instytucji. Nie uruchomiono żadnego programu dofinansowującego tego typu działania w samorządach. Mamy poczucie, że nasz problem – który dotyczy przecież wielu innych jednostek samorządu terytorialnego oraz podmiotów korzystających z rozwiązań firmy Microsoft – nie spotkał się z należytą uwagą ze strony parlamentarzystów. W konsekwencji Ministerstwo Cyfryzacji ani rząd nie podjęły działań adekwatnych do skali problemu i kosztów, jakie się z nim wiążą. W tej sytuacji gmina musiała ponieść pełne obciążenie finansowe” – napisał w odpowiedzi burmistrz miasta Kamil Kozłowski.

Samorządowiec poinformował, że niezbędną wymianę sprzętu komputerowego gmina sfinansowała w całości ze swojego budżetu, kosztem przesunięcia środków pierwotnie przewidzianych na inwestycje służące mieszkańcom. 

„Ostatecznie nabyliśmy 217 komputerów stacjonarnych wraz z monitorami, co wiązało się z wydatkiem rzędu ok. 593 tysięcy złotych. Podkreślam jednak, że nie rozwiązuje to wszystkich trudności. Okazało się bowiem, że zakończone zostało również wsparcie systemu Windows 10 Pro dla tablic multimedialnych, które są szeroko wykorzystywane w naszych szkołach w pracy z uczniami. W przypadku naszej gminy oznacza to konieczność zakupu 17 nowych tablic, co generuje kolejne koszty w wysokości od 70 do 100 tysięcy złotych” – napisał burmistrz Biskupca.

„Czy to będzie ostatni wydatek związany ze zmianą systemów operacyjnych sprzętu komputerowego używanego przez jednostki samorządu terytorialnego? Tego jeszcze nie wiemy” – dodał.

Planujemy kontynuację tematu. W związku z tym zwróciliśmy się do Ministerstwa Cyfryzacji z pytaniami dotyczącymi ewentualnych planów rządowego wsparcia dla samorządów w modernizacji systemów IT. Jednocześnie zachęcamy osoby stykające się z tym problemem w samorządach do kontaktu z naszą redakcją i podzielenie się z nami swoimi doświadczeniami oraz przemyśleniami.

mam/