Podstawowe pojęcia zadatku oraz zaliczki wiążą się z ich przeznaczeniem, ponieważ obie formy płatności są wpłacane na poczet przyszłych zobowiązań wynikających z umów. Zasadnicza różnica między nimi pojawia się jednak przy rozwiązaniu umowy i wynika z konsekwencji niedotrzymania warunków kontraktu przez jedną ze stron. Zadatek, zdefiniowany w Kodeksie cywilnym, ma charakter prawny zabezpieczający wykonanie umowy, natomiast zaliczka nie stanowi takiej gwarancji.
Zadatek może być utracony lub zwrócony w podwójnej wysokości w zależności od tego, która strona zawiodła, z kolei zaliczka jest zawsze zwracana bez względu na okoliczności. Niezależnie od charakteru przeznaczenia, obie formy są zaliczane na poczet wynagrodzenia po wykonaniu umowy. Odpowiedzialność za wyraźne określenie rodzaju wpłaty leży po stronie zawierających umowę, co jest kluczowe dla ochrony ich interesów.
Zaliczka pełni rolę częściowej przedpłaty na przyszłe zobowiązanie i nie jest ściśle uregulowana przepisami prawa. Jest to pewna forma rezerwacji usługi lub towaru, która może zostać zwrotna bez względu na przyczynę niewykonania umowy.
Zadatek natomiast, jako świadczenie pieniężne lub rzeczowe, funkcjonuje jako zabezpieczenie umowy, podlega regulacjom prawnym i zobowiązuje strony do odpowiedzialności za niewykonanie umowy. Zadatek w umowie może być zatrzymany lub podlegać zwrotowi w podwójnej wysokości zależnie od okoliczności, za które odpowiada dana strona.
Zadatek powinien, w interesie obu stron, stanowić nie więcej niż 20% finalnej wartości umowy. Ostateczna interpretacja niejasności w tej materii, w przypadku sporu między stronami, może być zadaniem sądu. Zadatek online może być równie skuteczny jak tradycyjny, jednak zawsze warto zwrócić uwagę na dokładne zapisy umowy.
Podsumowując, zadatek a zaliczka różnią się głównie stopniem formalizacji i zabezpieczenia: zadatek zwrotny lub zatrzymywany w przypadku niespełnienia umowy, zaliczka – bardziej elastyczna i zwrotna bez względu na przyczynę.
Zarówno zadatki, jak i zaliczki generują różne skutki prawne w przypadku niedotrzymania umowy sprzedaży. Niewykonanie zobowiązań przez jedną ze stron skutkuje zwrotem zaliczki w pierwotnej wysokości lub jej potrąceniem z odszkodowania, jeśli wykonawca poniesie koszty związane z umową. W przypadku zadatku zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, strona można zatrzymać zadatki lub żądać zwrotu zadatku w podwójnej wysokości przez stronę wpłacającą.
Jeżeli umowa zostanie rozwiązana z przyczyn niezależnych od stron, zwrot zadatku odbywa się prosto, poprzez restytucję zadatku w pierwotnej wysokości. Zadatek w umowie zalicza się zwykle na poczet przyszłego świadczenia. Odpowiednie udokumentowanie zaliczki w systemach księgowych, upraszcza procesy związane z ewentualnymi koniecznościami zwrotu czy potrącenia płatności.
Przy zawieraniu umów, istotne jest zrozumienie różnicy między zadatkiem a zaliczką, ponieważ te dwa instrumenty prawne mają różne konsekwencje w razie niewywiązania się z umowy. Warto skonsultować się z ekspertami, jakimi są doradcy z SAS Restrukturyzacje, aby dobrze zabezpieczyć swoje interesy w tego typu transakcjach. Więcej informacji na ten temat można znaleźć na sasrestrukturyzacje.pl.
Zadatek jest uznawany za skuteczne narzędzie zabezpieczające interesy obu stron umowy. Jego główną funkcją jest zobligowanie stron do realizacji ustaleń kontraktu. W przypadku umowy zadatkowej, strony mają większą pewność, że ich ustalenia zostaną zrealizowane, co prowadzi do zwiększenia zaufania i wiarygodności między kontrahentami.
Zgodnie z przepisami prawa, obowiązuje strony możliwość odstąpienia od umowy bez ustanawiania dodatkowego terminu z powodu niewywiązania się drugiej strony. Taka decyzja prowadzi jednak do konsekwencji finansowych, co sprawia, że zadatek pełni funkcję motywującą. W polskim prawie cywilnym wysokość zadatku może być także postrzegana jako deklaracja powagi intencji stron, co ma szczególne znaczenie w przypadku umów na duże kwoty.
W przypadku, gdy umowa zadatkowa nie zostanie zrealizowana przez jedną ze stron, druga strona ma prawo zatrzymać zadatek. Jeśli wina leży po stronie przyjmującej zadatek, wówczas istnieje obowiązek zwrotu zadatku zwrotnego w podwójnej wysokości. Takie rozwiązanie skutecznie zniechęca do niewywiązywania się z zobowiązań i promuje rzetelność oraz dopełnienie warunków umowy, wpływając jednocześnie stabilizująco na cały obrót gospodarczy.
