Rodzicielstwo wpływa na aktywność zawodową. 38 proc. matek dzieci...

Rodzicielstwo istotnie wpływa na aktywność zawodową, zwłaszcza w przypadku kobiet. Tylko 62 proc. matek dzieci w wieku 1-3 lat jest aktywnych zawodowo, podczas gdy w przypadku ojców odsetek ten wynosi 98 proc. W 2021 r. z urlopu rodzicielskiego skorzystało aż 377 tys. kobiet i jedynie 4 tys. mężczyzn.

Polski Instytut Ekonomiczny w raporcie „Praca a dom. Wyzwania dla rodziców i ich konsekwencje” analizuje sytuację zawodową rodziców małych dzieci oraz pokazuje jak warunki i kultura pracy wpływają na możliwość pogodzenia pracy z rodzicielstwem.

Wpływ rodzicielstwa na aktywność zawodową

38 proc. matek dzieci w wieku 1-3 lata jest nieaktywnych zawodowo. 77 proc. z nich nie szuka pracy ze względu na opiekę nad potomstwem. Analiza PIE wskazuje jednocześnie na dominującą rolę kobiet w realizacji tego obowiązku – 84 proc. pracujących ojców po narodzinach dziecka nie miało żadnej (dłuższej niż 2 tygodnie) przerwy w pracy.

„Podczas gdy dla kobiety urodzenie dziecka wiąże się ze znacznym spadkiem aktywności  zawodowej, u mężczyzn zachodzi zjawisko odwrotne – zostanie ojcem zwiększa ich aktywność zawodową. Aktywność zawodowa bezdzietnych mężczyzn w wieku 26-30 lat jest o 6 pp. wyższa niż ojców małych dzieci”  – mówi Aneta Kiełczewska, zastępca kierownika zespołu ekonomii behawioralnej.

Nierówny podział obowiązków między matki i ojców

W aż 68 proc. rodzin z małymi dziećmi w wieku 1-9 lat, w których oboje rodzice pracują, to matki w największym stopniu sprawują obowiązki opiekuńcze. Odwrotna sytuacja, w której to głównie pracujący ojciec zajmuje się dziećmi, dotyczy tylko 11 proc. rodzin. Podobne proporcje występują w odniesieniu do ogółu obowiązków domowychi opiekuńczych – w 55 proc. rodzin więcej prac wykonuje matka, a tylko w 10 proc. jest to ojciec. Podobnie gdy dziecko jest chore, zostają przy nim przede wszystkim pracujące mamy (50 proc.), a znacznie rzadziej ojcowie (14 proc).

Nierówny podział obowiązków rodzicielskich i sytuacja na rynku pracy są wzajemnie powiązane

„Specjalizacja między rodzicami – kobiet w obszarze domowo-opiekuńczym i mężczyzn w obszarze zawodowym – to częściowo samonapędzający się mechanizm. Kobiety są bardziej zaangażowane w obowiązki domowo-opiekuńcze, co przekłada się na ich mniejsze zaangażowanie w sferę zawodową. Opłacalność finansowa takiej specjalizacji w gospodarstwie domowym często dalej ją utrwala”” – mówi Agnieszka Wincewicz-Price, kierownik zespołu ekonomii behawioralnej.

 Z raportu PIE wynika, że taka sytuacja wynika ze specyfiki rynku pracy, który nie jest dostosowany do potrzeb pracujących rodziców. Dominujący w Polsce model pracy na pełen etat wynika z konieczności, a nie faktycznych preferencji. Badania sugerują, że wielu rodziców chętnie zmniejszyłoby tygodniowy wymiar pracy, rezygnując tym samym z wyższych zarobków, żeby móc  więcej czasu poświęcić na opiekę nad dziećmi.  Za taką opcją opowiada się  25 proc. rodziców małych dzieci. Statystyki odpowiedzi na to pytanie są zbliżone dla obu płci – chęć zmniejszenia etatu dotyczy w podobnym stopniu matek, jak i ojców.

Kulturowe ograniczenia równego podziału obowiązków opiekuńczych

Na drodze do bardziej symetrycznego podziału obowiązków rodzicielskich trzeba także pokonać bariery kulturowe. Większość ojców uważa, że ich pracodawcy nieprzychylnie podeszliby do ich decyzji o skorzystaniu z urlopu rodzicielskiego. Raczej nieprzyjaznej reakcji przełożonego spodziewa się 42 proc. z nich, a zdecydowanie nieprzychylnej – 18 proc. Wśród matek te wartości są niższe – odpowiednio 24 i 6 proc. Po części więc macierzyństwo jest już wpisane w to, jak pracodawcy postrzegają matki – wydaje się, że większość z nich zwyczajnie liczy się z tym, że w pewnym momencie zawieszą swoją pracę na rzecz opieki nad dziećmi. Ojcowie, którzy chcieliby w większym stopniu zaangażować się w opiekę nad dzieckiem, w mniejszym stopniu spotykają się ze zrozumieniem pracodawcy.

„Wyniki badań przeprowadzanych w różnych krajach i kręgach kulturowych sugerują, że jedną z ważniejszych przyczyn nierówności w aktywności zawodowej między kobietami i mężczyznami jest wpływ dominujących wzorców kulturowych. To właśnie rozpowszechnione w społeczeństwach i przekazywane z pokolenia na pokolenie przekonania o wyspecjalizowanych rolach kobiet i mężczyzn sprawiają, że mimo zmian na rynkach pracy i w politykach publicznych, podział zadań wewnątrz gospodarstw domowych nie następuje równie szybko” – podsumowuje współautorka raportu, Paula Kukołowicz, z zespołu strategii PIE.